Natuur & landelijk gebied

Doel (2019-2023)
De natuurwaarden zijn behouden en zo mogelijk versterkt, de beleefbaarheid van natuurgebieden is toegenomen en de economische activiteiten in natuurgebieden ondersteunen een succesvol beheer zonder de natuurwaarden te bedreigen. En de activiteiten van het programma dienen te voldoen aan de vereisten van de nieuwe Wet Natuurbescherming.

Doelrealisatie
Het natuurbeheer is op orde door ons natuurbeleid en de uitvoering daarvan door een breed scala aan gebiedspartners.

Activiteiten 2021

• In 2021 is de bossenstrategie door PS vastgesteld. Deze is in lijn met de nationale ontwikkeling over het bosbeheer. De uitvoering vindt in 2022 en de volgende jaren plaats.
• In 2021 is het tweede Natura 2000 beheerplan Lepelaarplassen in concept bijna afgerond. In 2022 wordt het definitieve beheerplan na verwerking inspraak vastgesteld. De voorbereidingen voor het tweede Natura 2000 beheerplan Oostvaardersplassen zijn gestart.
• We combineren de economische activiteiten in natuurgebieden voor zover deze een succesvol beheer ondersteunen en de natuurwaarden niet bedreigen. In 2021 is het 'Toekomstbeeld kitesurfen' in het IJsselmeergebied gereed gekomen als een combinatie van natuur met recreatie en toerisme in balans. Interessant daarbij is de integrale manier van werken over de provincies heen met de verschillende disciplines aan tafel.

Doel (2019-2023)
De kwaliteit van de natuur en de biodiversiteit in het landschap is verbeterd, waarbij combinaties worden gezocht met natuurinclusieve landbouw en met recreatie en toerisme.

Doelrealisatie
Door uitvoering van de eerste acties in het kader van het 'Actieplan Biodiversiteit', pilots Landbouw: Meerdere Smaken, Actieplan Bodem en Water, de inzet voor Nationaal Park Nieuw Land en andere combinaties met recreatie en toerisme zijn de eerste stappen gezet voor verbetering van de natuur en biodiversiteit in het landschap en de beleving daarvan. Deze acties zijn in lijn met het nieuwe programma 'Flevoland natuurinclusief'.

Activiteiten 2021

• Het 'Actieplan biodiversiteit' is in 2021 door PS vastgesteld inclusief budget voor 2022 en 2023. Hierin is meegenomen dat bermen worden benut voor wilde flora en fauna en wordt gestimuleerd dat akkerranden daar ook voor worden gebruikt.
• In 2021 is een bestuursopdracht van het nieuwe programma 'Flevoland Natuurinclusief' door GS vastgesteld. In 2022 wordt dit nieuwe programma verder uitgewerkt met een ambitiedocument 'Flevoland natuurinclusief', waarbij natuurinclusieve doorontwikkeling van de provinciale beleidsthema’s en de gebiedsgerichte doorwerking daarvan centraal komen te staan. Verder is er aandacht voor een integrale aanpak en komt er ruimte voor initiatieven uit de samenleving. Het ambitiedocument wordt in verschillende rondes aan PS voorgelegd.
• Provincie Flevoland heeft een succesvolle aanvraag voor het programma 'Natuur' ingediend. In 2021 is een beschikking van het ministerie van LNV ontvangen voor € 9,6 mln. De projecten worden uitgevoerd in de periode 2022 tot en met 2025.
• In het kader van het traject kwaliteitsverbetering Natuur Netwerk Flevoland is in combinatie met POP3 het beschikbare bedrag € 4 mln. toegekend aan verschillende projecten. Zie ook POP3 verderop in dit document.
• In 2021 zijn we gestart met het opstellen van het 'Uitvoeringsprogramma Invasieve exoten'. Deze wordt in 2022 afgerond. In eerste instantie is hier € 0,25 mln. voor begroot via het programma 'Flevoland Natuurinclusief'. Daarnaast hebben we een 2-jarig pilotproject coördinatie bestrijding reuzenberenklauw langs Gooiseweg uitgevoerd.

Risico
Faunaschade
Agrariërs kunnen te maken krijgen met schade die veroorzaakt is door in het wild levende dieren. Faunaschade kan opgelopen worden aan gewassen of dieren. Voor faunaschade heeft de provincie jaarlijks € 0,18 mln. begroot. In de achterliggende jaren bleek dit voldoende, echter in 2018 is op één perceel voor € 0,1 mln. aan schadevergoeding uitgekeerd. Mocht dit meerdere keren in één jaar voorkomen dan is het gereserveerde bedrag niet toereikend.

Doel (2019-2023)
Aan de eerste bouwstenen uit de ontwikkelingsvisie van het Nationaal Park is uitvoering gegeven.

Doelrealisatie
De partners in Nationaal Park Nieuw Land (NPNL) werken actief aan de ontwikkeling van NPNL vanuit de gezamenlijke stuurgroep NPNL, waarin bestuurlijke vertegenwoordigers van elk van de partners zitting hebben. De stuurgroep wordt ondersteund door een projectgroep met ambtelijke vertegenwoordigers van de partners. De partners hebben in de onderlinge samenwerking binnen het Nationaal Park verder vorm en inhoud gegeven aan het vervolg op de in 2020 ondertekende intentieovereenkomst. Binnen de geografische grenzen van NPNL vinden veel projecten plaats, die natuurontwikkeling, -beleving en -beheer als oogmerk hebben. De provincie draagt aan meerdere van deze projecten bij, zoals in de Statenmededeling ‘Stand van zaken Nationaal Park Nieuw Land per oktober 2021’ staat. Het betreft onder meer financiële bijdragen aan de poortprojecten in de gemeente Almere en Lelystad, projecten in de Oostvaardersplassen en de realisatie van de E-eilanden van de Marker Wadden als vervolg op de oplevering van de eilandengroep A t/m D.

Activiteiten 2021

• Op de vier onderwerpen uit de ontwikkelingsvisie onder ‘Kennis en waarden delen’ zijn door de NPNL-partners, waaronder de provincie, belangrijke stappen gezet:
  • realisatie marketing- en communicatiejaarplan:
    • nieuwe huisstijl, logo, website, bezoekerskaart, vernieuwde social media-platforms;
  • jaarevenement 2021-soortenjaar (met ruim 3.000 getelde soorten) naast meerdere eendaagse evenementen;
  • eerste editie programma ‘Gastheer van het Landschap’ afgerond met 25 recreatieondernemers;
  • ontwikkeling recreatief product Trekvogelbeleving (met enkele andere nationale parken).

o   de kennis- en onderzoeksagenda wordt mede met subsidie van het ministerie van LNV ingevuld. We
       hebben een start gemaakt met het opzetten van een kenniscommunity, waarin informatie en kennis
       tussen de lopende onderzoeken wordt uitgewisseld en de resultaten van deze onderzoeken worden
       gedeeld onder een breder publiek.

• De provincie, de gemeenten Almere en Lelystad en Staatsbosbeheer werken aan de poortontwikkeling bij Almere en Lelystad op basis van uitvoeringsplannen. De beide projecten zitten in de fase van de voorbereiding: planuitwerking, aanvraag van vergunningen, voorbereiding van aanbestedingen, etc. Verder hebben we de voorbereiding en uitvoering van de goedgekeurde LEADER-projecten ter hand genomen.
• Begin 2021 hebben PS ingestemd met het beschikbaar stellen van € 1 mln. voor de afronding van de Marker Wadden eerste fase door de aanleg van de E-eilanden. De totale kosten bedragen ca. € 12 mln. (waarvan € 10 mln. van het Rijk en € 1 mln. van Natuurmonumenten). De E-eilanden dragen bij aan de opgave om te komen tot een TBES in het Markermeer–IJmeer. De uitvoering is in 2021 gestart en loopt door tot in 2023.In het kader van het programma 'Nieuwe Natuur Oostvaardersplassengebied' is in de deelgebieden 'Trekweg', 'Ibisweg Noord', 'Hollandse Hout (zuid)' en 'Zanddepot' de laatste hand gelegd aan de realisatie. Er zijn onder meer kijkschermen geplaatst bij de uitkijkpunten.
• We hebben werkzaamheden voor de moerasreset eind 2021 uitgevoerd. Belangrijk onderdeel hiervan was het herstellen van de scheiding (de drempel) tussen het oostelijk en westelijk deel van het moeras. Na realisatie van deze drempel is medio 2021 een dam met afsluitbare duikers in de drempel aangelegd om in de toekomst de mogelijkheid van een waterverbinding tussen het oostelijke en westelijke deel in stand te houden.
• Staatsbosbeheer is met een provinciale subsidie gestart in de Oostvaardersplassen met het project grazige deel, dat zich richt op de realisatie van maatregelen uit het 'Beleidskader beheer Oostvaardersplassen' en de 'N2000-maatregelen'.

Doel (2019-2023)
Over de mogelijke ontwikkeling van de Oostvaardersoevers als natuurlijke verbindingszone is besloten.

Doelrealisatie
De notitie Reikwijdte en Detailniveau, het ontwerp voorkeursbeslissing, de zienswijze ontwerp voorkeursbeslissing en planMER waren in 2021 beschikbaar. De minister van Infrastructuur en Waterstaat en de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, in overeenstemming met onze minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, hebben het voornemen om de ontwerp voorkeursbeslissing vast te stellen.

Activiteiten 2021

• Na afronding van de eerste fase van de Verkenning en publicatie van de Notitie Reikwijdte en Detailniveau in 2020 hebben we in 2021 uit de drie voorgestelde onderzoeksalternatieven een Voorkeursalternatief (VKA) en een Voorkeurseindbeeld (VKE) ontwikkeld. Over de steun en provinciale bijdrage (€ 4 mln.) aan het VKA heeft in oktober 2021 positieve provinciale besluitvorming plaatsgevonden.
• Vervolgens is de Ontwerp voorkeursbeslissing voorgelegd aan de (demissionair) minister van Infrastructuur en Water en de (demissionair) minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Zij hebben het voornemen uitgesproken de Ontwerp voorkeursbeslissing vast te stellen. Regionale partijen (provincie Flevoland, Waterschap Zuiderzeeland, gemeente Almere, gemeente Lelystad, Staatsbosbeheer, Het Flevo-landschap) hebben in een brief over de besluitvorming over het VKA hun steun uitgesproken voor zowel het VKA en VKE en zijn de regionale bijdragen aan het vervolgtraject benoemd.
• In de verkenningsfase is een plan milieueffectrapportage (PlanMER) uitgevoerd.

Doel (2019-2023)
In het Markermeer-IJmeer zijn natuur- en recreatiemogelijkheden ontwikkeld als onderdeel van een Toekomstbestendig Ecologisch Systeem (TBES) en ontstaan er kansen voor ruimtelijk-economische ontwikkelingen.

Doelrealisatie
Begin 2021 hebben PS ingestemd met het beschikbaar stellen van € 1 mln. voor de afronding van de Marker Wadden eerste fase door de aanleg van de E-eilanden. De totale kosten bedragen ca. € 12 mln. (waarvan € 10 mln. van het Rijk € 1 mln. van Natuurmonumenten). De E-eilanden dragen bij aan de opgave om te komen tot een TBES in het Markermeer – IJmeer. De uitvoering is in 2021 gestart en loopt door tot in 2023.

Activiteiten 2021

• Mede namens de gebiedspartners hebben we in Stuurgroep Markermeer-IJmeer (SMIJ)-verband een inhoudelijke bijdrage geleverd aan vervolg van het gecombineerde MIRT-Onderzoek Amsterdam Bay Area/Handelingsperspectief Oostflank MRA. Hierin worden de mogelijkheden en voorwaarden voor de ruimtelijke ontwikkelingen in het gebied onderzocht. Tevens hebben wij de SMIJ laten adviseren over Oostvaardersoevers.
• Medio 2021 hebben wij in samenwerking met de SMIJ opdracht gegeven voor een heroriëntatie op de Ecologische Boekhouding voor TBES waar Flevoland op grond van de bestuursovereenkomst RRAAM het voortouw heeft.
• Met gebiedspartners hebben we begin 2021 een financiële bijdrage geleverd aan de afronding van de eerste fase Marker Wadden voor de aanleg van de resterende E-eilanden.
• In 2021 is door Natuurmonumenten gestart met een verkenning om te komen tot een plan van aanpak voor de doorontwikkeling van de Marker Wadden. Wij hebben een financiële bijdrage geleverd als cofinanciering in de verkenning naar de effecten op TBES. Natuurmonumenten heeft haar visie op de doorontwikkeling gepresenteerd aan PS.
• De derde uitlezing van de Natuurthermometer Markermeer – IJmeer over de periode 2018 – 2020 is gedaan. Hieruit blijkt dat er lokaal sprake is van lichte verbetering maar dat verdere verbetering noodzakelijk is. De uitkomsten zijn aan PS gepresenteerd.

Risico('s) en beheersmaatregel(en)
Met de aanleg van onder meer Marker Wadden, Trintelzand en Oostvaardersoevers in de nabije toekomst worden de randvoorwaardelijke systeemcondities gecreëerd om te kunnen komen tot een TBES. Daarbij is gebruik gemaakt van aannames op basis van de best beschikbare wetenschappelijke kennis op dat moment. Het daadwerkelijke bereiken van het TBES is vanwege de natuurlijke omstandigheden niet volledig te garanderen. Daarom monitoren verschillende partijen de effecten van maatregelen zoals Marker Wadden en de kwaliteit van het Markermeer-IJmeer.

Doel (2019-2023)
De projecten van het programma 'Nieuwe Natuur' zijn gerealiseerd en dragen bij aan de combinatie natuur en recreatie, het natuurnetwerk, de biodiversiteit en structurele verandering naar duurzame landbouw.

Doelrealisatie
De 17 resterende 'Nieuwe Natuur-projecten' zijn in uitvoering. Afspraken over de uitvoering als ook over het beheer en de verantwoording staan in de realisatieovereenkomsten inclusief de borging van de realisatie van de opgenomen natuurcompensaties. De realisatieovereenkomsten passen binnen het beschikbare programmavermogen. De provinciale gronden binnen het programmavermogen zijn ingezet.

In de najaarsnota is opgenomen om het programma 'Nieuwe Natuur' om te buigen naar een programma 'Natuurinclusieve Samenleving' en hiertoe het eventueel resterende programmavermogen in te zetten. Bij de uitwerking is gebleken dat de voorkeur uitgaat naar het voltooien van het programma 'Nieuwe Natuur' binnen de huidige kaders. Wel is een deel van het beschikbare resterende programmavermogen overgeheveld naar het programma 'Natuurinclusief Flevoland'.

Activiteiten 2021

• Alle provinciale eigendommen in het voormalig plangebied OostvaardersWold hebben we ingezet voor het programma. De provincie heeft binnen het programma 'Nieuwe Natuur' geen eigendommen meer in beheer.
• De compensatieverplichtingen (totaal 365 ha) voor onder meer de Hanzelijn, verbreding A6 en foerageergebieden hebben we in de gesloten realisatieovereenkomsten opgenomen waarbij een deel inmiddels gerealiseerd is in het project 'Kop op het Horsterwold'. In de andere projecten vindt uitvoering plaats.
• We hebben de projecteigenaren gefaciliteerd bij het verder concretiseren van de planuitwerkingen van de projecten 'Nieuwe Natuur'.
• We hebben de dynamiek in het programma 'Nieuwe Natuur' gefaciliteerd en hebben ingespeeld op ontwikkelingen binnen de projecten.
• Via voortgangsrapportages en periodieke overleggen hebben we de criteria die aan de projecten zijn gesteld, gemonitord evenals de uitvoering van de gehonoreerde projecten 'Nieuwe Natuur'.
• Er is een programma brede voortgangsrapportage opgesteld met de stand tot en met medio 2021.
• In diverse gremia hebben we presentaties verzorgd over het programma 'Nieuwe Natuur' en de sturingsfilosofie.
• In plaats van een klassieke dijkverzwaring en -verhoging streeft het waterschap na om middels de aanleg van een vooroever te voldoen aan de waterveiligheidsopgave. De aanleg van de vooroever wordt voor 90% gefinancierd uit het Hoogwaterbeschermingsprogramma en 10% door het waterschap (totale kosten ca. € 180 mln.). Gezamenlijk met de provincie en andere partijen zijn er in 2021 gesprekken gestart om deze vooroever (lengte ca. 10 km) in te richten als nieuwe natuur voor vissen, vogels en andere flora en fauna. Doelstelling hierbij is om de natuurwaarden/ en biodiversiteit te versterken, de recreatiemogelijkheden te bevorderen en de ecologische kwaliteit van het IJsselmeerwater te verbeteren.

Risico('s) en beheersmaatregel(en)
Binnen het programmavermogen wordt rekening gehouden met onvoorziene tegenvallers tijdens de realisatiefase van de projecten. Het betreft alleen risico’s die betrekking hebben op de rol als beheerder van het programma. Projectrisico’s zijn neergelegd bij de initiatiefnemers. Het nog beschikbare programmavermogen is voldoende om de risico-inschatting af te dekken.

Doel (2019-2023)
De (financierings)mogelijkheden van het Plattelandsontwikkeling Programma (POP) zijn optimaal benut.

Doelrealisatie
POP3-subsidies zijn verstrekt met gebruikmaking van overprogrammering. Hiermee heeft de agrarische sector een impuls gekregen, is verbetering van de bodem- en waterkwaliteit in gang gezet en zijn bestaande en nieuwe netwerken binnen het Flevolandse platteland beter op elkaar aangesloten.

Activiteiten 2021

• We hebben het gebruik van POP3-subsidies gestimuleerd en deze subsidies verstrekt.
• We hebben aangesloten bij de kaders van het 'Fonds Leefbaarheid Landelijk Gebied' en toegewerkt naar een maximaal multipliereffect voor het landelijk gebied.
• Op 28 juni 2021 heeft GS ingestemd met een openstelling binnen POP3 'Fysieke Investeringen voor innovatie en modernisering van agrarische ondernemingen' ter hoogte van € 5,75 mln. Deze openstelling is op 17 september succesvol gesloten. In totaliteit hebben ruim vijftig aanvragers een subsidieverzoek voor deze openstelling ingediend. Deze handelt RVO nu af.
• Op 7 juni 2021 heeft GS ingestemd met een openstelling binnen POP3 zijnde ‘Niet productieve investeringen voor biodiversiteit, natuur, landschap en hydrologische maatregelen' ter hoogte van € 4 mln. De aanvragen van deze openstelling handelt RVO nu af.
• Door verlenging van het Leader-programma is een extra impuls van € 2 mln. voor het Flevolands landelijk gebied mogelijk gemaakt.
• We hebben in nauwe samenwerking met het waterschap de openstelling vispassages voorbereid. Deze wordt in 2022 gepubliceerd in het provinciaal blad.

Toelichting

1. Leefbaar Platteland
Eind mei 2021 zijn de 'Nadere regels Fonds Leefbaar Platteland' door GS vastgesteld, met een openstelling vanaf de zomer en een subsidieplafond van € 0,53 mln. voor 2021. Het beroep op de nadere regels in 2021 is beperkt gebleven door corona en verlate openstelling. Ook de middelen voor de cofinancieringsregeling en communitybuilding kennen een onderschrijding. De middelen blijven beschikbaar in de reserve 'Fonds Vitaal Platteland' en zullen worden geherprogrammeerd in de resterende looptijd van het programma.
2. Natura 2000
Provincie Flevoland is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Natura 2000-beheerplannen. In 2021 zijn de noodzakelijke N2000-maatregelen in de Oostvaardersplassen in uitvoering gebracht, waarvan de moerasreset een groot deel uitmaakte. De moerasreset (waterstandsverlaging en -verhoging) is de belangrijkste maatregel uit het beheerplan 'Natura 2000 Oostvaardersplassen'. Deze maatregel zorgt voor een groter en vitaler rietmoeras. De afronding van het werk is iets vertraagd en vindt plaats in 2022. De niet bestede middelen van € 0,15 mln. blijven beschikbaar in de reserve 'Beheer en ontwikkeling natuur'.
3. Beheer natuur
Met ingang van 2021 is de beheervergoeding van de standaardkostprijs van de subsidieverordening Natuur-en landschapsbeheer (SNL) verhoogd van 75% naar 84%. Dit heeft geleid tot hogere kosten op de subsidiëring van de terreinbeherende organisaties voor de SNL. De provincies zijn voor deze ophoging gecompenseerd vanuit het ministerie van LNV; in de decembercirculaire zijn hiervoor middelen toegevoegd aan het provinciefonds. Dit heeft geleid tot een positief resultaat op product 7.3.1. Door de timing van de compensatie (in de decembercirculaire) was het niet mogelijk dit in de Programmabegroting 2021 te verwerken.
De middelen zijn onttrokken aan de reserve ‘Beheer en ontwikkeling natuur’.
4. Uitvoeringskosten
De onderschrijding op de uitvoeringskosten wordt veroorzaakt door een te hoge raming in de begroting. De lasten liggen in lijn met voorgaande jaren.
5. Toezichthouders buitengebied
De middelen 2021 zijn niet aangewend. Deze middelen worden uitgegeven nadat er een samenwerkingsovereenkomst met de OFGV is opgesteld. In 2021 is gewerkt aan het opstellen van deze samenwerkingsovereenkomst. Vanaf 2022 wordt hier uitvoering aan gegeven.
6. Gebiedsgerichte aanpak Stikstof
In 2021 is € 0,35 mln. geprogrammeerd voor het nemen van gerichte maatregelen in de vorm van de verwerving van stikstofrechten. In 2021 is nog niet volledig aan alle voorwaarden van de aankoop voldaan, waardoor de kosten grotendeels in 2022 zullen vallen. De middelen blijven beschikbaar in de 'Brede bestemmingsreserve' (oormerk 'Stikstof').
7. Oostvaardersplassen
De onderschrijding is opgebouwd uit 3 onderdelen:

• Subsidie projectplan 'Grazige deel Oostvaardersplassen' (€ 0,065 mln.). Door bezwaarprocedures tegen de wnb-vergunning heeft het project vertraging opgelopen. De middelen blijven beschikbaar voor het project in de komende jaren; de totale kosten wijzigen niet.
• Subsidie onderzoek WUR (€ 0,025 mln.). Voor de verleende meerjarige subsidie aan de WUR zijn in 2021 geen kosten gemaakt doordat de werkzaamheden zijn vertraagd omdat er eerst zekerheid over de definitieve financiering benodigd was. Het deel van de subsidie dat voor 2021 was gereserveerd is derhalve niet uitgegeven.
• Overige proceskosten (€ 0,026 mln.).

8. Nationaal Park Nieuw Land
De onderschrijding is opgebouwd uit 3 onderdelen:

• Voor de ontwikkeling van Poort Lelystad aan de rand van het Nationaal Park Nieuwland is een bedrag van € 3,0 mln. beschikbaar gesteld, als onderdeel van een convenant tussen provincie Flevoland, gemeente Lelystad en Staatsbosbeheer. Voor 2021 was een deelbetaling van € 0,85 mln. begroot, maar omdat het project nog in voorbereiding is, zijn die lasten nog niet gerealiseerd. De toegezegde middelen blijven beschikbaar in de 'Brede Bestemmingsreserve' met het oormerk 'NP Nieuw Land'.
• Voor de toegekende IBP subsidies aan diverse organisaties was een last begroot van € 1,04 mln. Omdat de uitvoerende organisatie de subsidie nog niet hebben besteed in 2021 zijn daarvoor geen lasten in de jaarrekening opgenomen. Van LNV hebben wij de subsidie als voorschot ontvangen. Omdat die in 2021 niet benut hoefde te worden, zijn de baten ook € 1,04 mln. lager.
• Daarnaast is van het procesgeld voor NPNL en Oostvaardersoevers € 0,08 mln. minder besteed. Het verschil is met het oormerk 'Nieuw Land' in de 'Brede bestemmingsreserve' verrekend.

9 . Plattelands Ontwikkeling Programma (POP3)
De totale lasten van het programma zijn € 0,98 mln. lager dan begroot:

• De uitvoeringskosten zijn € 0,02 mln. lager.
• De cofinanciering vanuit de reserve 'POP' is € 1,03 mln., dit is € 0,72 mln. lager dan was begroot. Deze lasten bestaan uit de door RVO.nl gedeclareerde cofinanciering die door de uitvoerende partijen zijn gedeclareerd. De uitvoerende partijen hebben in 2021 minder besteed dan was begroot.
• De contra financiering aan watergerelateerde projecten was € 0,27 mln. lager, doordat een groot deel van de projectkosten binnen de al bestaande budgetten uitgevoerd konden worden.
• Enkele kleine afwijkingen met een omvang van € 0,005 mln. hoger dan begroot.

De baten van het programma zijn € 0,25 mln. hoger vanwege een gewijzigde systematiek voor de declaratie van de technische bijstand. Eerder zat daar een vertraging in van twee jaar, waardoor nu voor circa 3 jaar aan baten verantwoord is.
10. Programma 'Nieuwe Natuur'
De totale lasten van het programma zijn € 0,6 mln. lager dan begroot en de baten € 0,3 mln. hoger. Dat is een gevolg van de volgende onderdelen:

• In 2021 zijn nog enkele percelen voor het programma 'Nieuwe Natuur' aangekocht en weer verkocht. Deze transacties waren in de begroting niet voorzien. Het saldo van de baten en lasten is € 0,2 mln. Dit maakt onderdeel uit van het programmakapitaal Nieuwe Natuur wat is ingezet voor het beschikbaar stellen van de toegekende bijdragen (voor grondaankopen) aan de Nieuwe Natuur-projecten.
• Door tijdelijke verpachting is in 2021 nog voor € 0,02 mln. aan aanvullende inkomsten gerealiseerd.
• Er was een last van € 2,2 mln. begroot voor bijdragen, waarvan € 0,68 mln. is gerealiseerd. Dit betreft de bijdragen aan de projecten, op basis van de voortgang die de uitvoerende organisaties hebben gerealiseerd.