In dit hoofdstuk zijn de belangrijkste activiteiten beschreven die bijdragen aan de ruimtelijke ontwikkelingen in Flevoland.
Omgevingsvisie
De Omgevingsvisie FlevolandStraks geeft sinds 2017 richting en ambitie voor de ruimtelijke ontwikkeling van Flevoland op de lange termijn en de rol van de provincie daarin, zowel inhoudelijk als in de samenwerking met partners uit de omgeving. Daarnaast gaat de Omgevingsvisie over bestuurlijke samenwerking en ruimte voor initiatief (hoofdstuk 7). In 2020 is de 'Uitwerkingsagenda 2020 - 2025 Omgevingsvisie Flevoland Straks' vastgesteld waarin nadere uitwerking is gegeven aan de ambities uit de visie. Ook is er in 2020 het manifest 'Wij zijn Flevoland!' opgesteld. Met het manifest hebben wij ons aanbod aan Nederland gepresenteerd. Het is het verhaal van een gebied dat een belangrijke sleutel is in de oplossing van landelijke vraagstukken. Dit doen wij als gezamenlijke overheden – provincie, gemeenten en waterschap - ieder vanuit de eigen rol en in samenwerking met elkaar onder de noemer ‘Samen Maken We Flevoland’ (SMWF).
In 2021 hebben we verdere stappen gezet in de uitvoering van de opgaven van de Omgevingsvisie. De resultaten zijn op verschillende plekken in dit jaarverslag terug te vinden. In september 2021 is het gesprek gestart met Provinciale Staten (PS) over het voornemen om in 2022 een evaluatietraject te starten. De vraag ligt voor hoe de visie als sturingsinstrument functioneert en of er mogelijk aanleiding is om de visie te actualiseren.
Er zijn ook flinke stappen gezet in de regionale samenwerking van de gezamenlijke overheden en met het Rijk.
Zo zijn de gesprekken met het Rijk geïntensiveerd en wordt er gewerkt aan een strategische samenwerkingsagenda Rijk-Regio. Over de regionale samenwerking en de samenwerking met het Rijk zijn er diverse bijeenkomsten georganiseerd; in juni een bestuurlijke bijeenkomst en in oktober en december bijeenkomsten met volksvertegenwoordigers. We hebben hierin met onze mede-overheden het gesprek gevoerd over samenwerking en grote regionale vraagstukken.
Ruimtelijke ontwikkeling en landschap
Flevoland kenmerkt zich door ruimte voor groei en ontwikkeling. Met de beschikbare ruimte die Flevoland zo kenmerkt willen we zorgvuldig omgaan omdat als gevolg van schaarste ook de druk op Flevoland toeneemt. We hebben een dubbele rol. Enerzijds maken we nieuwe ontwikkelingen mogelijk en vangen we ruimte vragende functies op, terwijl we anderzijds toezien op zorgvuldig ruimtegebruik en zorg voor ruimtelijke kwaliteit. Het blijft hierbij een zoektocht naar de juiste balans. De druk blijft toenemen. Daarom hebben we ons ervoor ingezet om opgaven met elkaar te combineren en te zoeken naar manieren waarop een integrale aanpak tot een verbetering van de ruimtelijke inrichting zal leiden.
Lelystad Next Level
Lelystad heeft zich anders ontwikkeld dan ooit op de tekentafel was bedacht. De bevolkingsontwikkeling is minder snel gegaan en delen van de oorspronkelijke plannen zijn niet uitgevoerd. Daardoor zijn extra uitdagingen voor de stad ontstaan. Daarom hebben Rijk, provincie en gemeente gezamenlijk een plan ontwikkeld om ervoor te zorgen dat Lelystad zich verder ontwikkelt als een aantrekkelijke, economisch dynamische en duurzame stad die financieel gezond en zelfstandig is: Lelystad Next Level.
Lelystad Next Level is erop gericht om kansen te benutten, voorwaarden te scheppen en belemmeringen weg te nemen op de terreinen ‘Sociaal sterk’, ‘Onderscheidend onderwijs’, ‘Uitstekende woonmilieus’, ‘Next Level economie’ en ‘Natuur, recreatie & toerisme’.
Almere 2.0
Met het programma 'Almere 2.0' geven provincie, gemeente en Rijk uitvoering aan de afspraak die in 2013 is vastgelegd in de RRAAM-overeenkomst ('Rijk-Regioprogramma Amsterdam, Almere, Markermeer') over de verdere verstedelijking van Almere op het gebied van woningbouw, bereikbaarheid en ecologie. Via het Fonds Verstedelijking Almere (FVA) wordt op basis van een meerjarenprogramma geïnvesteerd in sleutelprojecten die het verschil maken in de ontwikkeling van Almere inclusief de regio en zo bijdragen aan de internationale concurrentiepositie van de Noordvleugel van de Randstad. In 2021 is de ‘Uitvoeringsagenda Almere, stad met toekomst’ opgesteld op basis van het in 2020 vastgestelde Handelingsperspectief MRA Oostflank (Metropoolregio Amsterdam). De afspraken uit de Uitvoeringsagenda dragen bij aan een gebalanceerde doorontwikkeling van Almere en de oostflank van de Metropoolregio Amsterdam. Deze agenda biedt ondersteuning om de woningbouw te versnellen, geeft een impuls aan de economie en organiseert voorbereidende werkzaamheden voor mogelijk nieuwe sleutelprojecten vanuit het FVA.
100.000 woningen
In februari 2020 is in de Tweede Kamer de motie Koerhuis c.s. aangenomen (32847, nr. 621), waarin de regering wordt verzocht met de regio te onderzoeken of in Flevoland 100.000 woningen kunnen worden gebouwd. PS van provincie Flevoland hebben daarop unaniem een motie aangenomen (26 februari 2020, motie nr. 2) waarin staat dat het moet gaan om ‘een volwaardige, leefbare en duurzame gebiedsontwikkeling’. In 2021 lag - ook in de gesprekken met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (hierna BZK) - de nadruk op versnelling van het woningbouwtempo tot en met 2030 (in heel Flevoland ca. 40.000 woningen) en op de ambities voor de jaren erna (bijvoorbeeld in Lelystad op lange termijn verdubbeling van de stad). Het Rijksvastgoedbedrijf verkent samen met gemeente Lelystad hoe samengewerkt kan worden om de grondpositie van het Rijk bij de groeiopgave te betrekken. Samen met de Flevolandse gemeenten is een routekaart opgesteld en aangeboden aan PS. Deze routekaart wordt regelmatig geactualiseerd en verder uitgewerkt.
Omgevingswet
De invoering en implementatie van de Omgevingswet is een belangrijke wetgevingsoperatie die over meer gaat dan alleen het ombuigen van regels. Het vraagt nadrukkelijk een afweging om de leefomgeving te benutten (ruimte voor initiatieven en maatschappelijke opgaven) én te beschermen. Daarmee heeft het invloed op de rol en bevoegdheden van de provincie. Het is een beleidsmatige en cultuurverandering die ertoe dwingt keuzes te maken. De invoering van de Omgevingswet is vertraagd. Als invoeringsdatum wordt nu 1 januari 2023 gehanteerd.
Om gevoel te krijgen wat het werken onder de Omgevingswet inhoudt, is een leergang voor PS gehouden.
Van de provincies wordt verwacht dat zij hun beleid en regels voor inwerkingtreding van de Omgevingswet in lijn brengen met het nieuwe stelsel van instrumenten. In dat kader is begin 2019 het provinciale beleid en regelgeving voor de fysieke leefomgeving technisch omgezet naar instrumenten van de Omgevingswet ('Omgevingsprogramma Flevoland' en 'Omgevingsverordening Flevoland'). Deze ‘basis’ is in 2021 verder ontwikkeld.
Voor een goede samenwerking binnen de provincie is ambtelijk en bestuurlijk afgestemd met Flevolandse ketenpartijen via het (ambtelijk) 'Platform Omgevingswet Flevoland' en de 'Bestuurderstafel Omgevingswet Flevoland'.
Onder de Omgevingswet wordt gewerkt met een digitaal stelsel. Voor het digitaal stelsel dat landelijk beschikbaar wordt gesteld (DSO-LV) is in december 2018 een beheerakkoord gesloten tussen Rijk, Interprovinciaal Overleg (IPO), Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Unie van Waterschappen (UvW) over het beheer en de doorontwikkeling ervan. Aan het digitaal werken in de keten zal dan ook samen met de ketenpartners invulling gegeven worden. De provincies gezamenlijk hebben informatieproducten opgeleverd die via het DSO-LV ontsloten zullen worden. De provincie is aangesloten op het DSO-LV (pre-omgeving). Het Rijk heeft nog niet alle benodigde standaarden voor het opstellen van beleid en regels (de STOP/TPOD’s) opgeleverd, zodat in 2022 de instrumenten verder getest en ingericht moeten worden.
Water
Waterberging, droogte, kwaliteit van (grond)water en drinkwatervoorziening en -bescherming zijn de komende periode de opgaven die spelen in Flevoland. De provincie heeft daarvoor de kaders gesteld waarbinnen het waterschap zijn werk doet. In nauwe samenwerking met Waterschap Zuiderzeeland zijn we aan de slag gegaan met maatregelen die Flevoland beter voorbereiden op extreme weerpieken. Daarbij is het uitgangspunt dat Flevoland een robuust, veilig en schoon (drink-)watersysteem behoudt.
We hebben in 2021 het waterprogramma ter vaststelling aan PS voorgelegd. Hierin is waar nodig het waterbeleid herzien en geactualiseerd, waaronder het drinkwaterbeleid en het waterkwaliteitsbeleid.